Ksenofan

Ksenofan (570-480. p. n. e.) je bio grčki filozof, pjesnik, i društveni i religijski kritičar. Naše poznavanje njegovih gledišta je dobiveno iz njegove sačuvane poezije, koju su drugi grčki pisci citirali. Njegova poezija je kritikovala i satirizirala mnoge ideje, kao i vjerovanje u antropomorfne bogove, kao i grčko poštovanje atletike. Ksenofan je odbio tadašnje vjerovanje u mnogo bogova, kao i ideju da su bogovi bili slični ljudima u obliku. Jedan poznati odlomak je ismijao tu ideju tvrdeći da, kad bi bikovi bili u mogućnosti da zamisle bogove, onda bi ti bogovi bili odraz bikova. Pošto je imao koncept o jednom Bogu koji je apstraktan, univerzalan, nepromijenljiv, nepokretan i uvijek prisutan, Ksenofan se često uzima kao prvi monoteist u zapadnoj filozofiji religije.

On je, također, pisao da pjesnici trebaju pisati samo o bogovima koji izazivaju društveno oduševljenje, i ovo je samo jedno od njegovih mišljenja koja su prethodila djelima Platona. Istraživajući fosile, Ksenofan je zaključio da je voda nekada morala pokrivati čitavu planetu. Njegova epistemologija, koja je uticajna i danas, bila je da postoji istina o stvarnosti, ali da je ljudi kao smrtnici ne mogu prepoznati. Ovo je značilo da je moguće djelovati na osnovu radne hipoteze- možemo raditi kao da znamo istinu. Ovo Ksenofanovo učenje je ponovo oživio Karl Popper i ono je osnova Kritičkog Racionalizma.

Do 1950. godine, bilo je dosta kontroverze oko Ksenofana, uključujući i da li se on može okarakterisati kao filozof ili ne. Današnje filozofsko mišljenje je da je Ksenofan bio jedan od najvažnijih predsokratovskih filozofa. Često je bio smatran Zenonovim učiteljem, Parmenidovim kolegom, i osnivačem Elejske škole, ali je današnje opće mišljenje suprotno.